Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej

jednym z kluczowych elementów orzeczenia TSUE w sprawie C-537/22 jest zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej, którą należy omówić równie szczegółowo jak inne aspekty. Przejdźmy zatem do pełniejszej analizy tej części orzeczenia, co dodatkowo potwierdza krytykę wobec działań organów podatkowych, które często nie stosują się do unijnego prawa w sposób prawidłowy.

1. Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej

Zasada pierwszeństwa prawa Unii oznacza, że prawo unijne ma pierwszeństwo przed prawem krajowym, także w sytuacjach, gdy przepisy krajowe są sprzeczne z unijnymi. TSUE w sprawie C-537/22 podkreślił, że sądy krajowe mają obowiązek odstąpić od stosowania prawa krajowego, jeśli jest ono niezgodne z prawem UE, nawet jeśli oznacza to nieprzestrzeganie decyzji sądów wyższych instancji krajowych.

Trybunał wyjaśnił, że:

„Zasadę pierwszeństwa prawa Unii należy interpretować w ten sposób, że krajowy sąd niższej instancji, który uważa, że krajowe przepisy są niezgodne z prawem Unii, jest zobowiązany do odstąpienia od stosowania tych przepisów, niezależnie od tego, że krajowy sąd wyższej instancji wydał orzeczenie, które wymagałoby od tego sądu niższej instancji stosowania przepisów krajowych.”​(

W ten sposób TSUE podkreślił, że sądy krajowe muszą stosować prawo unijne w sposób bezpośredni, niezależnie od lokalnych rozstrzygnięć sądowych. Oznacza to, że nawet jeśli sąd wyższej instancji w danym państwie członkowskim wyda wyrok oparty na krajowych przepisach, sądy niższe są zobowiązane do zastosowania prawa unijnego, jeśli dostrzegają sprzeczność między prawem krajowym a unijnym.

2. Przykład zastosowania zasady pierwszeństwa

W sprawie Global Ink Trade, sąd krajowy węgierski zmagał się z wyrokiem węgierskiego sądu wyższej instancji, który interpretował przepisy dotyczące VAT w sposób sprzeczny z prawem unijnym. Sąd krajowy zwrócił się do TSUE z pytaniem, czy jest zobowiązany stosować się do tej interpretacji, pomimo że była ona niezgodna z unijnymi regulacjami dotyczącymi prawa do odliczenia VAT. TSUE jednoznacznie wskazał, że prawo unijne ma pierwszeństwo i sądy krajowe muszą przestrzegać tej zasady.

Zgodnie z tym:

„Prawo unijne, a w szczególności Dyrektywa 2006/112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, ma pierwszeństwo przed wszelkimi przepisami krajowymi, w tym także tymi, które mogą wynikać z rozstrzygnięć sądów wyższej instancji na poziomie krajowym”​

3. Znaczenie zasady pierwszeństwa prawa UE w ochronie podatników

Zasada pierwszeństwa prawa Unii jest kluczowa w kontekście ochrony praw podatników przed nadmiernymi roszczeniami fiskalnymi. W wielu przypadkach, jak omawiany tu wyrok TSUE pokazuje, organy podatkowe i sądy krajowe stosują przepisy krajowe w sposób nieproporcjonalny, co prowadzi do nadmiernych obowiązków w zakresie weryfikacji kontrahentów czy pozbawienia podatników prawa do odliczenia VAT.

TSUE w tym orzeczeniu potwierdza, że jeśli przepisy krajowe lub decyzje sądów krajowych są sprzeczne z prawem Unii, to sądy krajowe niższej instancji mają obowiązek stosować prawo unijne i odstąpić od stosowania przepisów krajowych:

„Sąd krajowy jest zobowiązany do niezastosowania się do decyzji sądów wyższej instancji, jeśli decyzje te naruszają prawo Unii, a w szczególności unijne zasady dotyczące prawa do odliczenia VAT”​

4. Podsumowanie – wyższość prawa UE a działalność organów podatkowych

Orzeczenie TSUE w sprawie C-537/22 stanowi istotną krytykę działalności organów podatkowych, które zbyt często kierują się motywami fiskalnymi, ignorując zasady prawa unijnego. Wyrok ten pokazuje, że organy podatkowe muszą nie tylko respektować zasady proporcjonalności i staranności w swoich działaniach, ale również stosować się do zasady pierwszeństwa prawa Unii. W przeciwnym razie ich działania, zwłaszcza w kontekście oszustw karuzelowych, mogą prowadzić do niesprawiedliwego obciążenia podatników.

Trybunał jednoznacznie wskazał, że działania organów podatkowych muszą być oparte na konkretnej analizie i nie mogą być motywowane wyłącznie dążeniem do maksymalizacji wpływów budżetowych. Wyrok ten wzmacnia pozycję podatników i podkreśla, że prawo unijne jest nadrzędne, niezależnie od lokalnych przepisów czy orzeczeń.

Pełne orzeczenie w sprawie C-537/22 można przeczytać na stronie Trybunału Sprawiedliwości UE:
**https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=pl&num=C-537/22**​:contentReference[oaicite:5]{index=5}.